Οροπέδιο της Γιους ο Κάμπος
Οροπέδιο της Γιους ο Κάμπος
Απλώνεται βορειοδυτικά του όρους Κέντρος, σε υψόμετρο 750μ., και είναι προσβάσιμο από τα χωριά Γερακάρι, Πατσός και Σπήλι. Σύμφωνα με μία ευφάνταστη, αλλά ατεκμηρίωτη άποψη που εξέφρασε ο Μιχαήλ Δέφνερ (Γερμανός νεοελληνιστής, αρχαιολόγος και γλωσσολόγος, 1848-1934), το όνομα του οροπεδίου αντλεί τις ρίζες του από την αρχαία θεά Ηώ, θεά της αυγής σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία. Κατ’ αυτόν λοιπόν πρόκειται για τον Κάμπο της Ηούς. Όμως τόσο η τοπική παράδοση και οι βυζαντινοί θρύλοι, όσο και οι ιστορικές αναφορές σε τοπωνύμια των περιοχών Αμαρίου και Αγίου Βασιλείου, αλλά και η διαχρονικής ντοπιολαλιά (κυρίως των βοσκών), μας παραδίδουν μία άλλη ερμηνεία, που βρίσκεται πολύ πιο κοντά στη σωστή ετυμολογία του τοπωνυμίου. Πρόκειται για την φράση «της Αιγιδούς ο Κάμπος». Πράγματι η φράση αυτή παραπέμπει σε μια πλούσια αρχόντισσα των βυζαντινών χρόνων -την Αρχόντισσα Μαρία- , που στην κυριότητά είχε τεράστιες εκτάσεις γης, από τον Κέδρο έως το Λιβυκό πέλαγος, όπως και κοπάδια αιγοπροβάτων διάσπαρτα σε κάθε κοιλάδα, πλαγιά και κάμπο της γης που κατείχε. Ένας τέτοιος κάμπος ήταν και της αρχόντισσας Μαρίας, της «αιγιδούς» ο κάμπος, όπου βοσκοί που ήταν στη δούλεψή της έβοσκαν τα αιγοπρόβατά της. Με το πέρασμα των αιώνων η παραφθορά της λέξης «αιγιδού», οδήγησε στην σημερινή φωνητική απόδοση «εις τσι Γιούς τον Κάμπο», φράση που ακούμε στις μέρες μας από τα χείλη όλων ανεξαιρέτως των κατοίκων των περιοχών ανατολικά και δυτικά του Κέδρου. Σχετικά με την παραπάνω άποψη έχει δημοσιευτεί στον τοπικό τύπο εκτενές άρθρο από τον εκπαιδευτικό Γεώργιο Τσιγδινό (Κρητική Επιθεώρηση, 14.06.2002).
Αν και πρόκειται για ένα μικρό οροπέδιο, της Γιους ο Κάμπος αποτελεί πολύ συμπαντικό οικοσύστημα και μάλιστα έχει κηρυχτεί προστατευόμενο. Εδώ, φύονται πολλά σπάνια ενδημικά είδη ορχιδέας, ενώ κάθε άνοιξη το οροπέδιο πλημμυρίζει από χιλιάδες κατακόκκινες ενδημικές τουλίπες Tulipadoerfleri. Αντίστοιχους υποπληθυσμούς αυτού του είδους τουλίπας συναντούμε και σε άλλα μέρη του Αμαρίου (π.χ. στην θέση Καμάρι στο Κλεισίδι κ.α.).
Αξίζει να επισκεφθείτε το οροπέδιο στα μέσα της άνοιξης, από τα τέλη Μαρτίου μέχρι τα τέλη Απριλίου, και να θαυμάσετε τη μοναδική ομορφιά του ολάνθιστου τοπίου.