Ανακαλύψτε το Αμάρι
Το Αμάρι είναι αναμφίβολα ένα κόσμημα του Νομού Ρεθύμνης, ένας τόπος με μακρά ιστορία και πολιτισμό, προικισμένος ταυτόχρονα με απαράμιλλη φυσική ομορφιά. Κτισμένα πάνω στις βουνοπλαγιές και μέσα στην κοιλάδα, τα χωριά του Αμαρίου μετρούν πολλούς αιώνες ζωής και μάλιστα τα ονόματά τους, με λίγες εξαιρέσεις, εντοπίζονται σε Ενετικά χειρόγραφα. Σήμερα στους γραφικούς οικισμούς, το παρελθόν και το παρόν να συνυπάρχουν αρμονικά. Ο επισκέπτης εδώ θα δει δίπλα σε σύγχρονα οικοδομήματα και πλατείες, πετρόκτιστα καμαρόσπιτα με τοξωτές θύρες και παραδοσιακές κρήνες με τρεχούμενα νερά, παλιές εκκλησίες και ιστορικά κτίρια, όλα σε αγαστή συνύπαρξη με φόντο την κατάφυτη Αμαριώτικη κοιλάδα, η οποία σχηματίζεται από τον Ψηλορείτη ανατολικά και τον Κέδρο δυτικά. Στη μέση της κοιλάδας είναι το ύψωμα Σάμιθος ή Σαμιτος, που τη χωρίζει σε δύο κοιλάδες. Τον Ασωμαθιανό κάμπο ανατολικά, από τη μονή Ασωμάτων και τον Σμιλιανό κάμπο δυτικά, από το χωριό Σμιλέ. Στο χωριό Απόστολοι χωρίζουν τα νερά και ένα μέρος σχηματίζει τον ποταμό Σταυρομάνα, που εκβάλει στο χωριό Πλατανές, στο Κρητικό πέλαγος. Του Ασωμαθιανού και του Σμιλιανού κάμπου τα νερά σχηματίζουν τον Αμαριανό ή Πλατύ ποταμό, που στην αρχαιότητα λεγόταν Ηλέκτρας, και εκβάλει στην Αγία Γαλήνη. Χάρη στις άφθονες πηγές της η επαρχία είναι κατάφυτη από οπωροφόρα δένδρα, που παράγουν άφθονα και φημισμένα φρούτα.
Παραδοσιακοί οικισμοί με λιθόκτιστες οικίες, οικισμοί που «πατούν» πάνω σε ερείπια Αρχαίων πόλεων, καταπράσινοι και κοσμοπολίτικοι οικισμοί, είναι εδώ για να τους εξερευνήσετε και να μάθετε τη σπουδαία ιστορία τους.
Περιηγηθείτε στα γραφικά σοκάκια τους, δείτε τα μοναδικά μνημεία τους και γνωρίστε τους υπέροχους ανθρώπους τους που κρατούν ζωντανές τις παραδόσεις του τόπου τους.
Για την ετυμολογία του ονόματος υπάρχουν διάφορες απόψεις. Ο Σ. Μαρινάτος και άλλοι το θεωρούν πανάρχαια κληρονομιά, από την εποχή του Αχαϊκού εποικισμού της Κρήτης, («Κρητικά Χρονικά» ΙΣΤ΄ ΙΙΙ, σ.192), σχετίζοντας με το αμάρα = ημέρα και με τον Αμάριον Δία, που ελάτρευαν στις αχαϊκές αποικίες και το αμάριον = κοινός τόπος, όπου οι Αχαιοί «συνήγον κοινοβούλιον». Άλλοι το ετυμολογούν από την ομηρική λέξη αμάρη = αυλάκι, υδραγωγός, υποθέτοντας ότι υπήρχε έργο υδραυλικό αμάρη, γιά την άρδευση των κοιλάδων (βλ. Ηώς, Κρήτη, 1964, σ.29). Ο Αθανάσιος Σκληρός (βλ. λήμμα Αμάρι χωριό), πίστευε ως φαίνεται, ότι προέρχεται από την ιταλική λέξη (amaro) αμάρο= πικρός. Γι΄αυτό μεταγλώττισε το όνομα του Πικρός εκ Πικρίδων. Το Αμάρι αναφέρεται και Πάνακρον ή Πάνακρα, από αρχαίο όνομα της περιοχής (Βλ. Κ. Κριτοβουλίδη, Απομνημονεύματα κ.λπ. σ. 564 και Β.Ψιλάκη, Ισορί σ. 740). Το όνομα οφείλεται σε βυζαντινό επώνυμο Αμάρης (βλ. Σ. Ξανθουδίδη, Χάναξ – Ηράκλειον σ. 28) ή σε ιταλικό επώνυμο Amari, κοινότατο: Amari Encrico, Palermitano filosofo, Amari Michele, autore della storia dei Vespri Siciliani 1889 κ.λπ.) Ίσως κάποιος φεουδάρχης της περιοχής Amari έδωσε το όνομα του στην επαρχία.
Ο αρχαιότερος κατάλογος των οικισμών της επαρχίας είναι του 1577 του Fr. Barozzi του κώδικα 384, της σειράς Fonds Italien, fo 27r – 27v, των χειρογράφων της Βibliotheque Nationale de Paris.
Ville sotto il CASTELLO A M A R I CHIAMATO APANO SIVRITES |
|
1. Agrimolus et Molini | 2. Anassuvari |
3. Anomeros | 4. Appossetti |
5. Assomato | 6. Calogeru |
7. Caloidhena | 8. Calothades |
9. Caridachi | 10. Carines |
11. Cartalo | 12. Chenducla |
13. Chima (Clima) | 14. Chituria |
15. Curutes | 16. Dhries |
17. Dhramitiniaco | 18. Foti et San Thelologo |
19. Furfura | 20. Gena |
21. Geni | 22. Gerachari |
23. Ghoridachi | 24. Gomora |
25. Grambabacchia | 26. Gurguthus |
27. Havri Hauri | 28. Lambrotes |
29. Loghrea | 30. Malariana |
31. Merona | 32. Meronissa |
33. Monastirachi | 34. Mussaiches |
35. Nuphia et Apodholu | 36. Pandanasso |
37. Pazzo | 38. Pistagi |
39. Platagnia | 40. Platano |
41. Psigia | 42. Risica |
43. Sagudhi | 44. Santa Erinni |
45. San Dimitri | 46. Santi Apostoli et Molini |
47. San Zuanne Chiliaru | 48. Santa Veneranda |
49. Sata | 50. Selenes |
51. Smilea | 52. Sminea |
53. Spatharico | 54. Spiglio |
55. Throno | 56. Vathiaco |
57. Veriaco | 58. Visari |
59. Vogliones | 60. Vrisses |
61. Vromonero |
[Πηγή: Σπανάκης Γ. Στέργιος (1991). Πόλεις και Χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων. Ηράκλειο].