Αμαριώτικα Προϊόντα

Το δέντρο της ελιάς κατέχει σημαντική θέση για την οικονομία της Κρήτης ήδη από τα χρόνια του Μινωικού Πολιτισμού.

Σε ένα πηγάδι στη Ζάκρο, βρέθηκαν οι αρχαιότερες επιτραπέζιες ελιές του κόσμου, ηλικίας 3.500 ετών.

Μάλιστα, πιστεύεται πως η μακρόχρονη και δύσκολη διαδικασία της εξημέρωσης των άγριων αυτών δέντρων και η καλλιέργειά τους, ξεκίνησε από το νησί της Κρήτης.

Στη Κρήτη υπάρχουν τρεις εδραιωμένες ποικιλίες ελιάς. Η καθεμιά από αυτές διαφέρει σε γεύση, σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά.

Οι διαφορές στα θρεπτικά συστατικά αφορούν κατά κύριο λόγο σε ποσότητες και δράση αντιοξειδωτικών.

Έτσι λοιπόν στη Κρήτη εμφανίζεται η «Κορωνέικη» ή «Ψιλολιά», που αποτελεί τη πιο διάσημη ποικιλία ελιάς υψηλής ποιότητας. Έχει μικρό μέγεθος και ωριμάζει από τον Οκτώβριο μέχρι το Δεκέμβριο.

Η «Χονδρολιά» ή «Θρουμπολιά» καλλιεργείται εκτεταμένα στην Ελλάδα και η περιεκτικότητα του καρπού της σε λάδι φθάνει το 28%.

Σε συγκεκριμένα χωριά του Αμαρίου συναντάμε τις γνωστές «Σταφιδολιές» ή «Ψαρολιές», οι οποίες προέρχονται από την ποικιλία «Χοντρολιά»  και είναι μοναδικές εξαιτίας του λόγου ότι το ξεπίκρισμα του καρπού γίνεται με απόλυτα φυσικές διεργασίες επάνω στο δέντρο.

Κατά την επεξεργασία της συγκεκριμένης ελιάς χρησιμοποιείται χοντρό αλάτι, στο τέλος της οποίας, ο καρπός αποκτά σταφιδιασμένη όψη, ενώ η συντήρηση του εξασφαλίζεται στην άλμη.

Το τελικό προϊόν είναι καρπός γλυκός με έντονα χαρακτηριστικά γεύσης για το οποίο αναγνωρίσθηκε η προστατευόμενη ονομασία προέλευσης επιτραπέζιας ελιάς με την ονομασία «Θρούμπα Αμπαδιάς – Ρεθύμνου»

Τέλος, η Τσουνάτη ή Μουρατολιά ανθίζει από το τέλος του Απριλίου μέχρι το τέλος Μαΐου και παράγει εξαιρετικής ποιότητας ελαιόλαδο.

Στην Κρήτη η καλλιέργεια του αμπελιού και η παραγωγή κρασιού πραγματοποιούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Η ποιότητα των κρασιών της Κρήτης βρίσκεται σε ανοδική πορεία.

Τις τελευταίες δεκαετίες οι οινοποιοί παράγουν κρασιά εξαιρετικής ποιότητας έχοντας στην φαρέτρα τους γνώση, εμπειρία αλλά και έναν ευλογημένο τόπο με το ποικιλόμορφο γεωγραφικό ανάγλυφο και το ευεργετικό κλίμα για την καλλιέργεια γηγενών ποικιλιών.

Η πιο δημοφιλής ποικιλία που συναντάται στα ορεινά του Αμαρίου, στον δυτικό Ψηλορείτη είναι το Βιδιανό. Παράγει λευκό κρασί με έντονη προσωπικότητα.

Ξεχωριστά αρώματα, που θυμίζουν αυτά του ώριμου ροδάκινου και του βερίκοκου, με νύξεις αρωματικών βοτάνων και μακρά λιπαρή επίγευση.

Το κρασί αυτό φέρει την ένδειξη ΠΓΕ (Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη) Ρέθυμνο όπως και άλλα κρασιά από γηγενείς ποικιλίες (Βηλάνα, Μοσχάτο Σπίνας, Θραψαθήρι, Λιάτικο).

Στην παραγωγή των ερυθρών και των ροζέ κρασιών κυριαρχεί η ερυθρή ποικιλία Λιάτικο. Πρόκειται για μία αρχαία ποικιλία σταφυλιού που προέρχεται από τον 3ο αιώνα π.Χ. και την πιο καλλιεργημένη ερυθρή ποικιλία στο νησί. Παράγει ανοιχτόχρωμα ερυθρά κρασιά με έντονο φρουτώδη χαρακτήρα κυρίως από κόκκινα και μαύρα φρούτα.

Ακόμη, αξίζει να αναφερθεί και η εξαιρετικά σπάνια ποικιλία, το Μελισσάκι, που συναντάται επίσης στο Αμάρι της Κρήτης και παράγει λευκό κρασί με άρωμα μελιού, γλυκών εσπεριδοειδών και πικάντικη επίγευση.

Εκτός από τις φυτεύσεις των γηγενών ποικιλιών στην Κρήτη υπάρχουν και οι διεθνείς ποικιλίες σταφυλιού όπως το Sauvignon Blanc, το Chardonnay, το Cabernet Sauvignon και το Syrah, κ.α. αλλά και το Ασύρτικο, γηγενής ποικιλία της Σαντορίνης.

Στην Κρήτη και ειδικότερα στο Αμάρι Ρεθύμνου, ντόπιοι παραγωγοί παράγουν εξαιρετικής ποιότητας βιολογικό μέλι.

Η ιδιαίτερη γεύση και η ποιότητα του μελιού οφείλονται κατά κύριο λόγο στα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του νησιού, στην ενδημική χλωρίδα και πανίδα, και στην απουσία εντατικής καλλιέργειας.

Το μέλι αποτελεί ένα προϊόν μεγάλης αξίας με αντιοξειδωτική δράση, πλούσιο σε βιταμίνες, αμινοξέα και θρεπτικά συστατικά. Το μέλι που παράγεται στο Αμάρι Ρεθύμνου διαθέτει έντονο άρωμα, χρυσαφένιο χρώμα και μοναδική γεύση.

Παρόλο που οι ποσότητες είναι περιορισμένες και ανάλογες πάντα του αριθμού των κυψελών που εκμεταλλεύονται οι ντόπιοι μελισσοκόμοι αλλά και των καιρικών συνθηκών,  η διαδρομή από την κυψέλη προς τη συσκευασία γίνεται με σεβασμό στο προϊόν, χωρίς να υφίσταται αλλοιώσεις και τηρώντας πάντα τους κανόνες υγιεινής.

Πρόκειται δηλαδή για ένα αγνό, ανεπεξέργαστο, φυσικό προϊόν υψηλής ποιότητας με μοναδικά διατροφικά στοιχεία της Κρητικής γης.

Η Χαρουπιά αποτελεί ένα από τα πιο κοινά δέντρα της Κρήτης. Συναντάται και στα χωριά του Αμαρίου, ακόμα και σε πεζοδρόμια, προσφέροντας τον πυκνό ίσκιο τους.

Το όνομά τους οφείλεται στο σχήμα του καρπού τους, του χαρουπιού, που θυμίζει ξύλινο κέρατο (ξυλοκέρατο).

Είναι δέντρο αειθαλές που μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 18μ. και σε ηλικία τα 100 έτη, ενώ τα φύλλα του είναι στρογγυλά, σκληρά και πυκνά. Στα παλιότερα χρόνια, οι κάτοικοι της Κρήτης έτρωγαν τα χαρούπια σαν γλυκό, ενώ ακόμα εξακολουθεί να αποτελεί υγιεινό υποκατάστατο της σοκολάτας.

Επίσης, βράζοντας τα χαρούπια παρασκευάζεται το χαρουπόμελο, εκχύλισμα, το οποίο χρησιμοποιείται ως κύρια γλυκαντική ουσία. Άλλοι τα φουρνίζουν, τα αλέθουν και ανακατεύουν τη σκόνη τους με λίγο αλεύρι για την παρασκευή ψωμιού. Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιείται ως αφέψημα για εκείνους που πάσχουν από βρογχίτιδα ή κοκίτη, ενώ άλλοι το βράζουν με ξηρά σύκα και σταφίδες και το πίνουν ως αντιβηχικό φάρμακο. Τέλος, από τα σπόρια της χαρουπιάς εξάγεται μια κολλώδης ουσία (κόμμι), που χρησιμεύει στη χαρτοβιομηχανία, καθώς και σαν στερεωτικό σε διάφορα τρόφιμα.

Το χωριό Γερακάρι βρίσκεται στη κοιλάδα του Αμαρίου και είναι από τα πιο παραγωγικά χωριά του Αμαρίου. Οι κάτοικοι του ασχολούνται κυρίως με τη δενδροκαλλιέργεια. Παράγουν τα περίφημα γερακαριανά κεράσια, που είναι μάλιστα το κύριο προϊόν της περιοχής. Είναι ιδιαίτερα μυρωδάτα και γλυκά με ασύγκριτη γεύση. Ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Μάη που τα δέντρα είναι γεμάτα κεράσια, οι κάτοικοι του Αμαρίου τα εντάσσουν στη διατροφή τους και στις πιο καθημερινές ασχολίες του, όπως το να πίνουν ρακή ή να παίζουν τάβλι, απολαμβάνοντας τα λαχταριστά και τραγανά κεράσια. Από τα κατακόκκινα και στρογγυλά κεράσια από το Γερακάρι της Κρήτης παρασκευάζονται εξαιρετικά γλυκά του κουταλιού και δροσιστικά ροφήματα.

Τα αρωματικά φυτά αποτελούν σπουδαία παράδοση για την Κρήτη. Βοτανολογικές μελέτες αποκαλύπτουν πως το νησί έχει ένα από τα πιο πλούσια και πιο ενδιαφέροντα οικοσυστήματα της Ευρώπη. Εμβληματικό φυτό, αυτοφυή μόνο στην Κρήτη, είναι ο Δίκταμος (origanum diktamus L.) που είναι γνωστός ήδη από την αρχαιότητα λόγω της αντισηπτικής του ιδιότητας.

Επιπλέον αποτελεί εξαιρετικό γιατρικό για κρυολογήματα και βήχα. Εμβληματικό ενδημικό βότανο της Κρήτης, αποτελεί και το τοπικό τσάι του βουνού, μαλοτίρας (siderites syrioca) ο οποίος φυτρώνει στον Ψηλορείτη και στα Λευκά όρη, σε υψόμετρο 900 – 2000 μ. Είναι τονωτικό και θεωρείται άριστο για το κρυολόγημα, τη βρογχίτιδα και όλες τις παθήσεις του αναπνευστικού, αλλά και για την πέψη. Στο νησί της Κρήτης λοιπόν, παρουσιάζεται πλήθος βοτάνων με εξαιρετικές θεραπευτικές ιδιότητες. Φυτρώνουν στα απόκρημνα βουνά του νησιού και συλλέγονται από έμπειρους συλλέκτες για να αποξηρανθούν φυσικά και να οδηγηθούν στα σύγχρονα συσκευαστήρια, χωρίς καμία χημική ή άλλη επεξεργασία.

Το Αμάρι είναι ιδιαίτερα γνωστό για τα υψηλής ποιότητας τυροκομικά προϊόντα του. Μικρές οικογενειακές μονάδες με πολυετή εμπειρία στον χώρο της τυροκόμησης, συνεργάζονται με επιλεγμένους και ντόπιους κτηνοτρόφους οι οποίοι εκτρέφουν τα αιγοπρόβατα με ιδιαίτερη αγάπη και φροντίδα, παράγοντας εξαιρετικής ποιότητας ποικιλία τυριών και τηρώντας τις απαιτούμενες υγειονομικές διαδικασίες συλλογής της πρώτης ύλης.

Το αιγοπρόβειο γάλα συλλέγεται καθημερινά από τους παραγωγούς και ελέγχεται η ποιότητα του. Στη συνέχεια μεταγγίζεται στις δεξαμενές αποθήκευσης και ταχείας ανάπτυξης θερμοκρασίας. Έπειτα πραγματοποιείται η τυροκόμηση του κάθε προϊόντος, τα οποία τοποθετούνται στο κατάλληλο καλούπι και μεταφέρονται στη συνέχεια σε έναν κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο με τις προβλεπόμενες συνθήκες θερμοκρασίας προκειμένου να ωριμάσουν.

Οι συνθήκες ωρίμανσης της κάθε παρτίδας ελέγχεται συστηματικά μέσω εγκατεστημένων μηχανολογικών συστημάτων. Μόλις κριθεί έτοιμο και ελεγχθεί η ποιότητα του, το τελικό προϊόν συσκευάζεται και διανέμεται στα σημεία πώλησης και τις συνεργαζόμενες επιχειρήσεις. Ιδιαίτερα γνωστά για την ποιότητα τους, τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ως ΠΟΠ (προϊόν με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης) και προέρχονται από το Αμάρι της Κρήτης είναι η τουλάχιστον 3μηνης φυσικής ωρίμανσης Κρητική Γραβιέρα με την εξαιρετικά πλούσια γεύση της και η Ξινομυζήθρα με τη κοκκώδη υφή και την ευχάριστα ξινή της γεύση, η οποία αλλάζει σε γλυκιά όταν ψήνεται.